ETTR.... Exposure To The Right.... Right !
Het fameuze "Belichten naar rechts" : Rechts belichten= Goed belichten !
Wanneer iemand met een filmcamera fotografeert of je neemt fotos in JPG met een digitaal fototoestel, dan wilt u uw fotos meteen goed hebben.....lees: goed belichten. "Goed" betekent in deze context dat de foto qua helderheid zo goed als mogelijk overeenstemt met wat u gezien heeft (de realiteit..), zodat u dus zo weinig mogelijk hoeft te corrigeren.
Fotografeert u echter in RAW, dan liggen de zaken iets anders en moeten we even terugdenken aan de vorige hoofdstukken over bitdiepte en helderheidswaarden (HW) in lineaire, RAW-bestanden.
Lineaire sensor
Omdat de sensor lineair reageert op licht, zit de helft van alle lichtwaarden in de lichtste stop van dat beeld. In de volgende (donkerdere) stop zit weer de helft van de overgebleven informatie, enz.. Een foto die geen echte heldere tinten bevat, heeft precies in die belangrijkste bovenste stop(s) geen beeldinformatie. En op zijn beurt betekent dit weer dat in zo'n opname zeker de helft van de 4096 mogelijke HW helemaal niet benut wordt!
Om die reden is er een theorie ontwikkeld die zegt dat je bij RAW-bestanden niet "goed" moet belichten, maar altijd "rechts" moet belichten. Dat "rechts" duidt dan op het histogram. Een histogram is een diagram van de foto, waarbij op de X-as de HW staan (links=0=zwart) en op de Y-as het aantal pixels met die betreffende waarde.
Bij een lineaire opname vormt de 1ste stop de complete rechterhelft van het histogram.
Rechts belichten
Rechts belichten houdt dus in dat u een zodanige belichting kiest, dat de helderste delen van de foto helemaal rechts in het histogram terechtkomen. Het betekent in de praktijk, dat u zo belicht dat de lichtste delen vrijwel wit worden, ook al waren die in de werkelijkheid duidelijk een stuk donkerder. U gaat de foto dus bewust overbelichten, met als doel de volle 4096 HW te benutten tijdens de opname. Het is evident dat u dan achteraf in de RAW-converter, de foto weer donkerder moet maken, want u wil uiteindelijk een normale, goed belichte foto hebben.
Maar het voordeel met deze methode is, dat u nu start met de 4096 HW, i.p.v. de helft te verliezen.
Schaduwen
Het belang van deze methode is niet dat 2048 HW in de bovenste stop beter zijn dan 1024 HW, uiteindelijk worden alle lineaire RAW-data geconverteerd naar een 'gamma-gecorrigeerd' bestand, waarbij iedere stop nog slechts 32 HW
heeft, dus die bovenste (lichtste) stop heeft met 1024 HW nog 'overkill'. Neen, het voordeel van rechts belichten zit juist helemaal aan de andere kant van het histogram, met name in de schaduwen. We zagen dat een 12-bit sensor voor de donkerste twee stops- van een foto met 8-stops contrastomvang- maar net genoeg HW heeft. We hebben 32 HW nodig, en dat is precies waarmee we starten. Dat betekent dat iedere correctie (hoe klein die ook is) van bv. het oplichten van de schaduwen, al kan leiden tot de beruchte en te vermijden posterisatie. Starten we echter met een foto die effectief een stop 'overbelicht' is, dan duwen we alle HW als het ware één stop naar links. Dit wordt weer puur Ansel Adams (nvdr. beroemd fotograaf 1902-1984, met grondleggend werk in zwart/wit: The negative: kan je hier gratis lezen) : De waarden van de 7de stop komen dan oorspronkelijk van de 6de stop, en bij de lineaire 'RAW-data' had de 6de stop 128 HW! We hebben nu dus wél genoeg speelruimte om de schaduwen op te helderen zonder dat er posterisatie optreedt.
Ruis... of hoe die te verminderen tijdens het fotograferen...
Behalve de sterk verminderde kans op posterisatie, heeft de ETTR techniek nog een bijkomend voordeel. We weten dat de sensor een analoog instrument is; pas bij de A/D conversie wordt dit analoge signaal omgezet in een digitaal signaal. Ieder elektronisch apparaat heeft last van 'ruis', een willekeurig signaal veroorzaakt door de elektrische schakeling zelf (radio's, tv's, computers, camera's,...). Dus heeft dit bij camera's niks te maken met het beeld zelf, maar met de manier waarmee het beeld wordt 'behandeld'. Tijdens de omzetting van analoog naar digitaal, zien we ruis verschijnen als willekeurige, te lichte pixels. En net omdat deze ruis willekeurig is en daardoor per fotocel anders is, zijn deze pixels dus ook willekeurig gekleurd (de fameuze gekleurde stipjes, vooral in de schaduwen).
De ETTR techniek (rechts belichten) vermindert de ruis op zich niet, maar betekent wel dat de hele foto met een hoger signaal wordt opgenomen. Bij de aanpassingen nadien, waarbij we de foto in de RAW-converter weer donkerder maken, worden deze "slechte" pixels met ruis-signalen ook weer verdonkerd. Conclusie: ETTR verminderd ruis.
Wanneer iemand met een filmcamera fotografeert of je neemt fotos in JPG met een digitaal fototoestel, dan wilt u uw fotos meteen goed hebben.....lees: goed belichten. "Goed" betekent in deze context dat de foto qua helderheid zo goed als mogelijk overeenstemt met wat u gezien heeft (de realiteit..), zodat u dus zo weinig mogelijk hoeft te corrigeren.
Fotografeert u echter in RAW, dan liggen de zaken iets anders en moeten we even terugdenken aan de vorige hoofdstukken over bitdiepte en helderheidswaarden (HW) in lineaire, RAW-bestanden.
Lineaire sensor
Omdat de sensor lineair reageert op licht, zit de helft van alle lichtwaarden in de lichtste stop van dat beeld. In de volgende (donkerdere) stop zit weer de helft van de overgebleven informatie, enz.. Een foto die geen echte heldere tinten bevat, heeft precies in die belangrijkste bovenste stop(s) geen beeldinformatie. En op zijn beurt betekent dit weer dat in zo'n opname zeker de helft van de 4096 mogelijke HW helemaal niet benut wordt!
Om die reden is er een theorie ontwikkeld die zegt dat je bij RAW-bestanden niet "goed" moet belichten, maar altijd "rechts" moet belichten. Dat "rechts" duidt dan op het histogram. Een histogram is een diagram van de foto, waarbij op de X-as de HW staan (links=0=zwart) en op de Y-as het aantal pixels met die betreffende waarde.
Bij een lineaire opname vormt de 1ste stop de complete rechterhelft van het histogram.
Rechts belichten
Rechts belichten houdt dus in dat u een zodanige belichting kiest, dat de helderste delen van de foto helemaal rechts in het histogram terechtkomen. Het betekent in de praktijk, dat u zo belicht dat de lichtste delen vrijwel wit worden, ook al waren die in de werkelijkheid duidelijk een stuk donkerder. U gaat de foto dus bewust overbelichten, met als doel de volle 4096 HW te benutten tijdens de opname. Het is evident dat u dan achteraf in de RAW-converter, de foto weer donkerder moet maken, want u wil uiteindelijk een normale, goed belichte foto hebben.
Maar het voordeel met deze methode is, dat u nu start met de 4096 HW, i.p.v. de helft te verliezen.
Schaduwen
Het belang van deze methode is niet dat 2048 HW in de bovenste stop beter zijn dan 1024 HW, uiteindelijk worden alle lineaire RAW-data geconverteerd naar een 'gamma-gecorrigeerd' bestand, waarbij iedere stop nog slechts 32 HW
heeft, dus die bovenste (lichtste) stop heeft met 1024 HW nog 'overkill'. Neen, het voordeel van rechts belichten zit juist helemaal aan de andere kant van het histogram, met name in de schaduwen. We zagen dat een 12-bit sensor voor de donkerste twee stops- van een foto met 8-stops contrastomvang- maar net genoeg HW heeft. We hebben 32 HW nodig, en dat is precies waarmee we starten. Dat betekent dat iedere correctie (hoe klein die ook is) van bv. het oplichten van de schaduwen, al kan leiden tot de beruchte en te vermijden posterisatie. Starten we echter met een foto die effectief een stop 'overbelicht' is, dan duwen we alle HW als het ware één stop naar links. Dit wordt weer puur Ansel Adams (nvdr. beroemd fotograaf 1902-1984, met grondleggend werk in zwart/wit: The negative: kan je hier gratis lezen) : De waarden van de 7de stop komen dan oorspronkelijk van de 6de stop, en bij de lineaire 'RAW-data' had de 6de stop 128 HW! We hebben nu dus wél genoeg speelruimte om de schaduwen op te helderen zonder dat er posterisatie optreedt.
Ruis... of hoe die te verminderen tijdens het fotograferen...
Behalve de sterk verminderde kans op posterisatie, heeft de ETTR techniek nog een bijkomend voordeel. We weten dat de sensor een analoog instrument is; pas bij de A/D conversie wordt dit analoge signaal omgezet in een digitaal signaal. Ieder elektronisch apparaat heeft last van 'ruis', een willekeurig signaal veroorzaakt door de elektrische schakeling zelf (radio's, tv's, computers, camera's,...). Dus heeft dit bij camera's niks te maken met het beeld zelf, maar met de manier waarmee het beeld wordt 'behandeld'. Tijdens de omzetting van analoog naar digitaal, zien we ruis verschijnen als willekeurige, te lichte pixels. En net omdat deze ruis willekeurig is en daardoor per fotocel anders is, zijn deze pixels dus ook willekeurig gekleurd (de fameuze gekleurde stipjes, vooral in de schaduwen).
De ETTR techniek (rechts belichten) vermindert de ruis op zich niet, maar betekent wel dat de hele foto met een hoger signaal wordt opgenomen. Bij de aanpassingen nadien, waarbij we de foto in de RAW-converter weer donkerder maken, worden deze "slechte" pixels met ruis-signalen ook weer verdonkerd. Conclusie: ETTR verminderd ruis.